انواع اختلال وسواس فکری – عملی و اختلالات مرتبط

1. اختلال وسواس فکری – عملی
2. اختلال بد شکلی بدن
3. اختلال احتکار ( ذخیره کردن )
4. اختلال کندن مو
5. اختلال کندن پوست

وسواس فکری و عملی چیست ؟

برای پاسخ به این سوال که وسواس فکری و عملی چیست ؟ باید بگوییم اختلالی که مشخصه بارز آن هجوم افکار مزاحم و ناخواسته در ذهن فرد است که موجب استرس و اضطراب در فرد می شود و فرد برای کاهش این استرس و اضطراب به انجام کاری می پردازد.

معیارهای تشخیصی اختلال وسواس فکری – عملی

A: حضور وسواس‌ها، اجبارها یا هر دو:

وسواس شامل یکی از موارد زیر می شود:

۱- افکار، امیال یا تصاویر ذهنی همیشگی و تکراری، که فرد در دوره‌ای از ناراحتی، آن‌ها را ناخواسته و مزاحم می‌داند و در بیش‌تر افراد اضطراب یا استرس شدید پدید می‌آورد.

۲- فرد تلاش می‌کند تا این افکار، امیال یا تصاویر ذهنی را نادیده بگیرد یا سرکوب کند، یا به کمک یک فکر یا کار دیگر آن‌ها را خنثی و بی‌ اثر کند. یعنی با انجام دادن یک اجبار تلاش می‌کند اثر آن‌ها را کاهش دهد.

اجبارها نیز شامل یکی از موارد زیر می باشد:

۱- رفتارهای تکراری (مانند شستن، مرتب کردن) یا اعمال ذهنی تکراری (مانند شمردن، تکرار واژه‌ها ) که فرد احساس می‌کند در واکنش به یک وسواس یا مطابق با قوانینی که باید به طور سفت و سخت اعمال شود باید به انجام برسد.

۲- درحقیقت کاری که این رفتارهای فیزیکی تکراری می کند این است که از اضطراب و استرس جلوگیری می کند یا آن‌ها را کاهش دهد. یا از رویداد و موقعیتی که آن ‌را ترسناک می‌داند پیشگیری کند. اما این رفتارهای فیزیکی و اعمال ذهنی با مواردی که قرار است آن‌ها را خنثی یا پیشگیری کند هیچ ارتباط منطقی ندارند. یا رفتارها و اعمالی به وضوح افراطی هستند.

B: وسواس ها یا اجبارها وقت‌گیر هستند.

برای نمونه هر روز ساعت‌ها وقت فرد را می‌گیرند. برای نمونه فردی را در نظر بگیرد که حمام گرفتنش ۴ ساعت در هربار طول بکشد در این صورت اگر هر روز بخواهد به حمام برود زمان زیادی را می بایست برای آن صرف کند در این حالت فرد از لحاظ روابط خانوادگی و اجتماعی دچار اختلال می شود برخی از این افراد برای صرفه جویی در زمان هفته ها حمام نمی برند و با اینکار ممکن است در زندگی زناشویی دچارمشکلات عدیده ای شوند.

درمان اختلال وسواس فکری – عملی

• روان درمانی اختلال وسواس فکری – عملی

1. مواجهه و پیشگیری از واکنش
   مهم‌ترین و موفق ترین درمان برای این اختلال، مواجهه و پیشگیری از واکنش است. ما می دانیم اگر شما به مدت طولانی در یک موقعیت استرس زا باقی بمانید به تدریج به آن عادت کرده، اضطراب شما از بین می رود. بنابراین شما با موقعیتی که از آن هراس دارید رو در رو می شوید، اما در عین حال انجام امور جبری تکراری مانند چک کردن مداوم یا تمیز کردن (پیشگیری از واکنش) را متوقف می کنید و منتظر می شوید تا اضطراب از شما دور شود.معمولا بهتر است این کار را قدم به قدم انجام دهید.
2. روان‌ درمانی شناختی – رفتاری هم در درمان اختلال وسواسی اجباری ، موثر است.

• دارو درمانی اختلال وسواس فکری – عملی 

بیش‌تر داروهایی که تجویز می‌شوند عبارتند از: ضدافسردگی ها که باعث افزایش سطح سروتونین مغز می‌شوند ناقل عصبی ای که در اثر این اختلال در مغز کم شده است.

اختلال بدشکلی بدن

معیارهای تشخیص اختلال بدشکلی بدن 

در روان ‌شناسی اختلال خود زشت‌ انگاری یا ختلال بد شکلی بدن اختلالی است که مهم‌ ترین تظاهر آن اشتغال ذهنی مفرط به وجود نقصی خیالی یا بزرگ‌ نمایی‌ شده در ظاهر است.این نقص‌ ها یا خیالی هستند و یا در صورت وجود، بسیار جزیی و بی‌ اهمیت‌ اند به طوری که فرد به صورت افراطی از آن رنج می‌ برد.

۱. فکر کردن به مشکل برای مدتی طولانی در طول روز و به صورت مداوم و هر روزه
۲. نگرانی در مورد شکست در مراحل و چالش های زندگی به خاطر ظاهر فیزیکی

• این اختلال اغلب باعث احساس ناراحتی شده و همچنین باعث می شود که این افراد در مورد ظاهر خود بارها و بارها از دوستان و یا اعضای خانواده خود سوال بپرسند. البته در نهایت نیز جواب های آنها را باور نمی کنند.

• همچنین ممکن است این افراد به صورت مداوم تلاش در پنهان کردن مشکل خود داشته باشند.

• این افراد ممکن است به صورت مداوم تمایل به استفاده از درمان های مختلف برای زیبایی پوست و یا انجام عمل های جراحی زیبایی داشته باشند. (حتی زمانی که پزشک متخصص انجام این کارها را غیر ضروری تشخیص داده باشد.)

• تکرار عمل های جراحی زیبایی نیز از جمله علائم این اختلال است.

• موارد شدید اختلال خود زشت انگاری می تواند به اضطراب، افسردگی و یا حتی فکر کردن و اقدام به خودکشی منجر شود.

درمان اختلال بدشکلی بدن

• روان درمانی اختلال بدشکلی بدن

درمان شناختی رفتاری درمان انتخابی دسته ای از بیماران است زیرا شناخت های این افراد دچار مشکل شده است.

اختلال احتکار

معیارهای تشخیص اختلال احتکار

این افراد به طور افراطی اشیاء و اموال را گردآوری می‌کنند. آن‌ها نمی‌توانند یا نمی‌خواهند انبوهی از چیزهای بی‌ارزش و بی فایده را دور بیندازند

A: فرد همیشه به سختی می‌تواند چیزهایی که دارد را دور بریزد یا از آن‌ها جدا شود. فرقی نمی‌کند که آن‌ها با ارزش باشند یا نباشند.

B: دلیل این مشکل این است که فرد احساس می‌کند باید چیزهایی که دارد را برای روز مبادا نگه دارد. از سوی دیگر می‌خواهد از رنج و استرس ناشی از دور ریختن آن‌ها خودداری کند.

C: ناتوانی از دور ریختن چیزها، کم‌کم به تعداد آن‌ها می‌افزاید و باعث شلوغ شدن و انباشته شدن آن‌ها در اتاق‌ها و دیگر بخش‌های خانه شود. به ویژه در جاهایی که رفت و آمد و دیگر کارهای روزمره در آن انجام می‌شود. به همین دلیل است که اتاق نشیمن تبدیل به یک انباری بی‌نظم و ترتیب می‌شود.و به ندت می توان در خانه این افراد قسمت های خالی و تمیز را یافت.

درمان اختلال احتکار

• درمان دارویی اختلال احتکار

همه بیماران به دارو درمانی واکنش مثبت نشان نمی‌دهند و چیزی کمتر از نصف بیماران به دارو پاسخ می دهد. برای دارو درمانی اختلال احتکار از داروهای ضدافسردگی بهره گرفته می‌شود. داروهایی مانند کلومیپرامین، پاروکستین، فلووکسامین، سرترالین و سیتالپرام این داروها می‌تواند اختلالات وسواسی و اجباری را کنترل کند ولی نمی‌تواند به طور کامل این اختلالات را درمان کند.

• روان درمانی اختلال احتکار

برخی از روان‌شناسان بر این باورند که بهترین روش برای روان‌درمانی اختلال احتکار، درمان شناختی رفتاری است. بسیاری از کسانی که به اختلال احتکار دچار بودند با این شیوه بهبود یافته و درمان شدند : روان درمانی مواجهه و جلوگیری از پاسخ که نوعی روان درمانی شناختی-رفتاری است، روی قرار دادن فرد در معرض محرک ها و ممانعت از پاسخ، تمرکز می کند. به نظر می رسد این نوع درمانبهترین درمان برای اختلال احتکار است گروه‌ درمانی نیز یکی از روش‌هایی است که در بهبود اختلال احتکار موثر است اما باعث درمان کامل نمی‌شود.

اختلال وسواس کندن مو

معیارهای تشخیص اختلال وسواس کندن مو

افراد مبتلا به این اختلال یک میل اجباری ، برای کندن مو در خودشان حس می‌کنند. آن‌ها به اندازه‌ای موهایشان را می‌کنند که بخشی از سرشان کم‌مو یا کچل شود. این کم مو شدن یا کچلی نیز رنج، ناراحتی و فشار روانی را برای این افراد به دنبال دارد. کسانی که دچار اختلال مو کندن هستند در زندگی روزمره، عملکرد اجتماعی و شغلی دچار مشکل اساسی می‌شوند.

A: فرد همیشه تنشی و فشاری را برای کندن موهای خود را احساس می‌کند و برای رفع این تنش موهای خود را می کند تا جایی که بخشی از سر او بدون مو یا کچل می‌شود.

‌‌‌B: فرد بارها و بارها برای کاهش یا جلوگیری از کندن مو تلاش کرده است ولی با شکست رو‌به‌رو شده است.

درمان اختلال وسواس کندن مو

• روان درمانی اختلال مو کندن

شیوه‌ی روان درمانی اختلال مو کندن به سن بستگی دارد. در کودکان کمتر از ۱۰سال این اختلال ممکن است هرچه بزرگتر می شوند خود به خود ازبین برود. در نوجوانان و جوانان آگاهی دادن به فرد و خانواده‌ درباره‌ی این اختلال روانی بسیار مهم است. بهترین شیوه‌ی درمان اختلال مو کندن، آموزش معکوس سازی عادت است. در این شیوه‌ی روان‌درمانی، روان‌شناس به فرد یاد می‌دهد تا میل شدید به مو کندن را بشناسد و این میل را به چیز دیگری معطوف کند و بجای آن به کاردیگری مشغول شود. روان درمانی شناختی رفتاری ، بیوفیدبک، هیپنوتیزم، درمان رفتاری و نیز روانکاوی نیز می‌توانند از شدت فراوانی سمپتوم‌ها بکاهند و این اختلال را درمان کنند.

• دارو درمانی اختلال مو کندن

دارو درمانی می تواند اختلال مو کندن را کنترل کند اما نمی تواند آن را به طور کامل درمان کند.در اینجا نیز داروهای ضدافسردگی می تواند مفید و موثر واقع شود. 

اختلال پوست کندن

معیارهای تشخیص اختلال کندن پوست

اختلال پوست کندن عبارت است از میل و هوس شدید و مکرر برای کندن پوست خود، تا جایی که باعث آسیب رسیدن به پوست و گوشت می‌شود.

A: فرد همیشه پوست خود را می‌کند تا جایی که به زخم شدن می‌انجامد.

B: فرد همیشه برای کاهش و جلوگیری از پوست کندن تلاش کرده است.

درمان اختلال پوست کندن

• دارو درمانی اختلال پوست کندن

ضدافسردگی ها، آنتاگونیست‌های اوپیودی و گلوتامات‌ها داروهایی مانند دوکسپین، کلومپرامین، نالتروکسون، پیموزید و اولانزاپین در درمان این اختلال تاثیرگذار هستند.

• روان درمانی اختلال پوست کندن

هم‌اکنون رفتار درمانی بهترین شیوه برای روان‌درمانی اختلال پوست کندن است. روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری و روانکاوی نیز در کنترل و درمان این اختلال کاربرد دارند. 

شما می توانید در قسمت دیدگاه سوالات خود را با مشاوران ما درمیان بگذارید … 

منبع:وسواس فکری و عملی چیست ؟


استرس و اضطراب - تعریف اضطراب وراهکارهای مقابله با آن - علائم افسردگی وراهکارهای مقابله با آن - انواع اختلالات جنسی و درمان - اختلال ملال جنسی به همراه علت هایش - مشاوره ازدواج - خودارضایی و عوارض و پیامدهای آن - سن ازدواج - عزت نفس وخودبینی وراهکارههای تقویت آن -